مزاحمت تلفنیمزاحمت تلفنی از جرایم بحث شده در علم حقوق بوده و به معنای ایجاد مزاحمت و آزار رساندن به دیگران با استفاده از تلفن یا سایر وسایل مخابراتی است. مزاحمت تلفنی یک فعل عمدی آگاهانه است که به محض کشف، مرتکب طبق قانون باید پاسخگوی عمل ناشایست خود باشد. عناصر تشکیل دهنده این جرم عبارتند از: عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر روانی. عنصر قانونی ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی است که مجازات‌هایی را برای این جرم در نظر گرفته است. عنصر مادی رفتار فیزیکی خارجی مرتکب است و عنصر روانی عمد خاص (قصد مزاحمت) است. ۱ - تعریفمزاحمت تلفنی عبارت است از اینکه کسی با استفاده از تلفن یا سایر وسایل مخابراتی، بدون جهت ضمن اشغال خط تلفن متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی، موجبات اذیت و آزار و سلب آسایش طرف دیگر را فراهم نماید. مثل اینکه در نصف شب با به صدا در آوردن زنگ تلفن دیگری او را از خواب بیدار کرده، آرامش او را بر هم زند. ایجاد مزاحمت تلفنی یک فعل عمدی آگاهانه است و به محض کشف، ملاک مسئولیت کیفری مزاحم شناخته می‌شود، مگر اینکه مرتکب با ارائه دلائل به دادگاه ثابت نماید که عمل او از روی حسن نیت بوده و با هدف مشروع انجام گرفته است. ۲ - عناصرعناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت تلفنی عبارتند از: عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر روانی. ۲.۱ - عنصر قانونیمادۀ ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی مزاحمت با تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر را جرم تلقی کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است و علاوه بر آن ماده واحدۀ قانون اصلاح تبصره ۲ مادۀ ۱۴ قانون تاسیس شرکت مخابرات ایران مصوب ۱۳۶۶ نیز مؤیّد این مطلب است. نکات ضروری: با توجه به صدر ماده که می‌گوید: هر کس به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید... اوّلاً: مجنی‌علیه جرم مزاحمت تلفنی علاوه بر شخص حقیقی، شامل مزاحمت شخص حقوقی نیز خواهد شد مثل اینکه کسی به آتش‌نشانی زنگ بزند و گزارش وقوع آتش‌سوزی برخلاف واقع را بدهد و باعث اعزام ماموران به محل گردد. ثانیاً: وسیله ارتکاب جرم علاوه بر دستگاه تلفن شامل کلیه دستگاه‌های مخابراتی از قبیل دستگاه فرستنده بی سیم و با سیم و همین طور سایر وسایل مخابراتی که برای اعلام خبر و پیامک مورد استفاده قرار می‌گیرد خواهد شد. ۲.۲ - عنصر مادیبرای تحقق این جرم، رفتار فیزیکی خارجی مرتکب در ایجاد ارتباط لزوماً باید به صورت رفتار غیر متعارف بوده و انجام آن باعث ناراحتی و سلب آسایش شنونده یا گیرنده پیام شود. بنابراین ترک فعل نمی‌تواند تشکیل دهنده عنصر مادی این جرم باشد. یعنی هر کس با علم و اطلاع از قصد دیگری مبنی بر ایجاد مزاحمت تلفنی برای شخص ثالث، اقدامی در جلوگیری از این کار به عمل نیاورد ترک فعل او باعث تحقق عنصر مادی نمی‌شود. هرگاه ایجاد مزاحمت تلفنی همراه با جرایم دیگری مانند تهدید به قتل و اخاذی باشد، عمل مرتکب واجد عناوین متعدد ایجاد مزاحمت تلفنی (موضوع ماده ۶۴۱) و همچنین مشمول حکم ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی خواهد بود. ۲.۳ - عنصر روانیایجاد مزاحمت تلفنی از جرایم عمدی است و برای مجرم شناختن مرتکب، احراز عمد عام (ارتکاب عمل ممنوع) کفایت نمی‌کند و اثبات مسئولیت کیفری مرتکب منوط به احراز عمد خاص (قصد مزاحمت) است. ۳ - مجازاتکیفر مرتکب جرم مزاحمت تلفنی علاوه بر اجرای مقررات، خاص شرکت مخابرات در صورت شکایت شاکی حبس از یک تا شش ماه خواهد بود (موضوع ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی) و در صورت گذشت شاکی تعقیب کیفری و اجرای مجازات متوقف نخواهد شد به دلیل اینکه این جرم از جرایم عمومی است و ماده ۷۲۷ قانون مجازات اسلامی این جرم را در عداد جرایم قابل گذشت احصا نکرده است. منظور از مقررات خاص که در ماده اشاره شده است ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تاسیس شرکت مخابرات می‌باشد که مقرّر می‌دارد: «هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را مختل کند برای بار اول پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت یک هفته همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه‌های مربوطه خواهد بود برای بار دوم ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه‌های مربوطه و تقاضای مشترک خواهد بود و برای بار سوم، شرکت، ارتباط تلفنی وی را به طور دائم قطع و اقدام به جمع آوری منصوبات تلفن نموده و ودیعه مشتری را پس از تسویه حساب مسترد خواهد نمود». [۱]
زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، ج۲، صص ۴۶۶-۴۶۲، بخش تعزیرات، تهران، انتشارات ققنوس، چاپ اول، ۱۳۸۲.
[۲]
ولیدی، محمدصالح، حقوق جزای اقتصادی (جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی)، صص ۲۴۶-۲۳۹، تهران، انتشارات، امیرکبیر، چاپ اوّل، ۱۳۸۰.
[۳]
شکری، رضا، سیروس، قادر، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، تهران.
۴ - پانویس
۵ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «مزاحمت تلفنی»، تاریخ بازیابی ۹۹/۶/۱۱. |